WERKEN OP HOOGTE (VALGEVAAR)

Het werken bij openingen in vloeren, bij aanwezigheid van risicoverhogende omstandigheden of wanneer het gevaar bestaat om 2,5 meter of meer naar beneden te vallen.

RISICO'S:

• Vallende voorwerpen van hoogte.
• Vallen en struikelen van daken, ladders, trappen en steigers.
• Vallen door sparingen/ openingen in de vloer.
• Onvoldoende (val)beveiliging of het ontbreken daarvan.
• Verkeerd gebruik van arbeidsmiddelen (ladder of steiger).

MAATREGELEN:

• Leuningwerk toepassen van minimaal 1 meter hoog. Bij een valhoogte van meer dan 13 meter moet het leuningwerk 1,20 meter hoog zijn (daar waar mogelijk op voorhand aanbrengen).
• Gebruik van steigers en trappentorens i.p.v. ladders.
• Opbouwen van de steiger conform de handleiding van de fabrikant.
• Inzetten van hoogwerkers. In de hoogwerker is het dragen van een harnas verplicht.
• Afzetten/ dichtleggen van sparingen en openingen in de vloer.
• Controleren van de ondergrond (als basis voor klimmateriaal etc.).
• Aangelijnd werken (gebruik goede ankerpunten) wanneer geen leuning geplaatst kan worden.
• Werkplek is stabiel en voldoende stevig. Tijdens gebruik de stabiliteit en sterkte regelmatig controleren.
• Zorg voor een opgeruimde werkplek.
• Bij gevaar voor vallende voorwerpen moet er aansluitend op de werkvloer een minstens 0,15 meter hoge kantplank worden geplaatst.

Wet:

• Voorkomen valgevaar (art 3.16 arbobesluit)
• Meest geschikte arbeidsmiddel bij werken op hoogte (art 7.23 arbobesluit)
• Gebruik ladders en trappen (art 7.23a. arbobesluit)
• Eisen steiger (Artikel 7.23b. arbobesluit)
• Specifieke bepalingen betreffende het gebruik van werkbakken (artikel 7.23d. arbobesluit)

Arbocatalogus:

• Arbocatalogus bouw en infra – werken op hoogte

Overig:

• Veiligheidsnetten toepassen (AI-15 Veilig werken op daken paragraaf 4.2.1.)
• Dakrandbeveiliging (AI-15 Veilig werken op daken hoofdstuk 3)
• Abomafoon 4.01 Valgevaar vanaf vloeren en platte daken (uitvoeringsfase)
• Abomafoon 4.02 Valgevaar vanaf hellende daken (uitvoeringsfase)
• Abomafoon 4.12 Leuningwerk

WERKEN IN BESLOTEN / BIJZONDERE RUIMTES

Werken in een gesloten, deels open of niet gemakkelijk te betreden omgeving met een al dan niet vernauwde toegang. Deze ruimte is niet bestemd voor het verblijf van personen. Van deze ruimte wordt vermoed dat de atmosfeer zodanige stoffen bevat dat bij betreding gevaar bestaat voor verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand en/of explosie. Voorbeelden zijn tanks, putten, sleuven, kelders, riolen en silo's.

RISICO'S:

• Verstikking.
• Bedwelming.
• Beknelling.
• Brand en explosies.
• Elektrocutie.
• Vallen, stoten, struikelen.

MAATREGELEN:

• Meten luchtkwaliteit (GMB-gasmeetprocedure).
• Inzetten van mangatwacht.
• Werkmethode afstemmen op TRA (Taak Risico Analyse).
• Werkruimte schoon houden.
• Toegang vrij houden.
• Creëer waar mogelijk een nooduitgang.
• Mechanisch ventileren.
• Communicatiemiddelen inzetten.
• Laagspanning gereedschap gebruiken (accu/ gebruik scheidingstrafo).
• Plan en hulpmiddelen voor eventuele redding.
• Interne voorlichting en instructie door de afdeling KAM.

Wet:

• Uitgangspunt werken in besloten ruimten (art 3.5g. arbobesluit)

Arbocatalogus:

Overig:

• Abomafoon 6.01 Werken in besloten ruimten
• Flowschema besloten of bijzondere ruimten
• Reddingsplan Besloten Ruimten GMB

HIJSWERKZAAMHEDEN

Het horizontaal en/of verticaal verplaatsen van een last.

RISICO'S:

• Omvallen/ verzakken kraan.
• Bezwijken hijsmiddelen.
• Vallende hijsmiddelen en/of lasten.
• Gieken van kranen raken elkaar.
• Giek komt in aanraking met hoogspanningsleiding.
• Blikseminslag.
• Beknelling, stoten.
• Onjuist werken met manbak/ werkbak.
• Slechte communicatie tussen de machinist en rigger.
• Werken met onjuiste (hijs) tabellen.
• Werken met een uitgeschakelde Last Moment Beveiliging (LMB).

MAATREGELEN:

• Opstellen hijsplan bij risicovolle hijsactiviteiten.
• Draagkrachtige en vlakke ondergrond (uitvoeren opstellingskeuring).
• Afzetten werkgebied.
• Werkmethode afstemmen (communicatie tussen machinist en rigger door gebruik portofoon, begeleiding last).
• Gekeurde en gecontroleerde hijsmiddelen gebruiken (dagelijkse controle).
• Werknemers mogen zich niet onder de hijslast bevinden.
• Hijsen met een machine die beveiligd is (geen hijswerk met oude funderingsmachines, vooraf bepalen welke machine geschikt is).
• Zorg ervoor dat de documenten bij de kraan/het hijsgereedschap aanwezig zijn, zoals het instructieboek, kraanboek, hijstabel, certificaten van beproeving.
• Op de juiste wijze bevestigen van de last.
• Kettingen (rood - wit) plaatsen tussen de stempelpoten van de telekraan.
• Inzetten van vaste (opgeleide) riggers/ hijsbegeleiders (minimaal 18 jaar) bij complexe en/of risicovolle hijswerkzaamheden.
• Inzetten van machinist met TCVT-certificaat van vakbekwaamheid.
• Verlaat de kraan bij (dreigend) onweer; raak in de cabine tijdens onweer de metalen buitenwand niet aan.
• Vanaf windkracht 6 stoppen met hijswerk (of eerder wanneer de hijstabel van de kraan dit aangeeft).
• Laten uitvoeren van een onafhankelijke opstellingsbeoordeling bij aanvang van de werkzaamheden.
• Organiseren van gericht toezicht op veilig werken tijdens hijs- of funderingswerkzaamheden.
• De Last Moment Beveiliging dient bij alle hijswerkzaamheden ingeschakeld te zijn, uitgezonderd is funderingswerk (trillen/ drukken).

Wet:

• Werken met werkbak of werkplatform (art. 7.23d Arbobesluit)
• Hijs- en hefwerktuigen voor personen (art. 7.18b Arbobesluit)

Arbocatalogus:

• Arbocatalogus bouw en infra – bedienen mobiele kraan
• Arbocatalogus verticaal transport

Overig:

• Leidraad werken met een werkbak of werkplatform
• Abomafoon 3.14 Keuringen en documenten van hijskranen
• Abomafoon 3.24 Hijsen in de bebouwde omgeving
• Abomafoon 3.40 Hijsgereedschap
• NVAF-richtlijnen voor werken met funderingsmachines (incl. ermee hijsen).

WERKEN IN DE BUURT VAN BEWEGEND MATERIEEL

Het werken in een gebied waar ook machinebewegingen plaatsvinden zoals rondrijdende vrachtwagens, machinale bewerking en verwerking van materialen.

RISICO'S:

• Aanrijding.
• Afvallende lading.
• Beknelling.
• Gehoorschade.
• Wegvliegen, verschuiven of wegrollen van materiaal (door wind).

MAATREGELEN:

• Waar mogelijk loopgebied aanwijzen en markeren.
• Reflecterende/ fluoriserende kleding dragen (verplicht).
• Donkere gebieden waar mensen bewegen verlichten.
• Snelheid beperken in werkgebied waar mensen bewegen (bouwplaats).
• Methode 'zie ik jou en zie je mij' toepassen.
• In zicht aanlopen en benadering kenbaar maken bij machinist bij benaderen machines.
• Bij hijsen geen personen in het valbereik van de machine of materieel/ materiaal.
• Achteruitrijsignaal op groot materieel toepassen (aanvullend advies, achteruitrijcamera).

Arbocatalogus:

• Arbocatalogus bouw en infra Geraakt worden door voorwerp (vallend, rondvliegend, wegschietend) / aanrijdgevaar

TALUD / ONTGRAVINGEN

Het werken op een talud (helling/ schuin vlak) of in een open ontgraving.

RISICO'S:

• Uitglijden.
• Bedelving.
• Beknelling.
• Bedwelming.
• Vallende onderdelen.
• Vervuilde grond.
• Water in de kuip/ ontgraving.
• Inkalven van talud.
• Bezwijken van de grondkerende constructie.

MAATREGELEN:

• Afzettingen aanbrengen (afhankelijk van omgeving).
• Voorziening treffen om droog te kunnen werken.
• Toegang situeren door middel van taludtrap.
• Twee veilige toegangen en uitgangen en/of vluchtwegen loopgebied aanwijzen en markeren.
• Sleufkist gebruiken bij instabiele grond of beperkte ruimte.
• Maak gebruik van stempels, bekistingen of damwanden wanneer de diepte van de sleuf of put meer dan 1 meter bedraagt.
• Afspraken maken over werkmethode (niet draaien over medewerkers).
• Toepassen van verlichting.
• In sleuven moet gewerkt worden met veilige spanning (maximaal 50V wisselspanning of 120V gelijkspanning) of accugereedschap.
• Graafmachines moeten bij geringe ontgravingsdiepte (< 1 meter) op 0,50 meter tot 1 meter afstand van het talud blijven. Bij grotere ontgravingsdiepten is meer afstand nodig.

Wet:

• Bouwputten, tunnels, uitgravingen en andere ondergrondse werkzaamheden en grondverzetwerkzaamheden (art. 3.30 Arbobesluit)

Arbocatalogus:

• Arbocatalogus agrarische en groene sector - Mechanisch loonwerk - Werken in putten en sleuven

Overig:

• Abomafoon 2.06 Grondwerk, putten en sleuven
• Grondsoorten en taluds (Onderstaande schema)

KABELS EN LEIDINGEN

Het werken in de nabijheid van kabels en leidingen.

• Elektrocutie.
• Explosie.
• Schade.

MAATREGELEN:

• Proces kabels en leidingen in het MZS gebruiken.
• KLIC-melding doen is verplicht (gebruik de KLIC-melding/ app).
• Duidelijke en zichtbare instructie verzorgen (keetkaart agentschap telecom).
• Veilig graven-app van agentschap telecom gebruiken.
• Proefsleuven voorsteken en detecteren.
• Nooit aannemen dat een kabel of leiding niet meer in gebruik is.
• Graafschade altijd melden bij uitvoerder.

Arbocatalogus:

• Arbocatalogus agrarische en groene sector - mechanisch loonwerk - graven bij kabels, leidingen en buizen

GMB:

• De do's en don'ts voor grondroerende werkzaamheden
• Instructie KLIC
• MZS – omgevingsmanagement – kabels en leidingen

WERKEN MET ELEKTRICITEIT EN BEWEGENDE DELEN (LOTOTO)

Het wegnemen van alle energie die kan vrijkomen tijdens het werken aan de installatie. Denk hierbij aan druk en gevaarlijke stoffen/ gassen in leidingen, stilzetten van mechanisch bewegende delen, spanningvoerende delen, temperatuur e.d., Lock out (uitschakelen, isoleren en vergrendelen), Tag out (markeren en labelen) en Try out (testen).

RISICO'S:

• Elektrocutie.
• Verbranding.
• Beknelling.
• Verstikking.

MAATREGELEN:

• Werkzaamheden uitvoeren conform het Beleid LOTOTO uit het MZS.
• Goed voorbereiden (ken de installatie, inventariseer alle energiebronnen).
• LOTOTO alleen laten uitvoeren door personeel dat de installatie kent en bevoegd is de procedure uit te voeren.
• TRA opstellen bij grotere/ risicovolle werkzaamheden.
• Startwerk/ werkvergunning met alle betrokkenen.
• Zorg voor de juiste middelen om een LOTOTO te kunnen uitvoeren (sloten/ kaarten LOTOTO-kit).
• (Log out ) Iedere werknemer vergrendeld zijn deel van de installatie d.m.v. eigen hangslot en alleen die persoon mag deze verwijderen.
• (Tag out) Kaart op de machine of in de directe omgeving hiervan.
• (Try out) Na vergrendeling testen of het onderdeel werkelijk energievrij is.
• Werk nooit onder spanning (elektrische spanning, vloeistofdruk e.d.)!

Overig:

• Toolbox Lock out tag out
• Beleid LOTOTO MZS GMB
• LOTOTO schakelberichten inclusief begrippenlijst
• LOTOTO werkinstructie verantwoordelijkheden en trainingen

WERKEN OP HET WATER

Werken op (bijvoorbeeld pontons) en nabij (minder dan 4 meter) het water.

RISICO'S:

• Te water raken medewerkers (uitglijden, vallen).
• Te water raken materiaal.
• Beknelling verdrinking.
• Elektrocutie.
• Aanvaring.

MAATREGELEN:

• Opstellingskeuring pontons uitvoeren (zie MZS).
• Bij het werk met een mobiele kraan op een ponton is voor een drijvend werktuig altijd een certificaat van onderzoek nodig.
• Veilige toegang naar ponton creëren.
• PBM's dragen, zoals een reddingsvest (niet in machine of hoogwerker).
• Laagspanning/ scheidingstrafo/ extra aardlek-automaat toepassen (op het water).
• Hulpmiddelen voor eventuele redding aanschaffen.
• Hulpmiddelen voor eventuele milieucalamiteiten (lekkage/ spill naar bodem/ water etc.) aanschaffen.
• Kraan vastzetten op ponton of fysieke beperking aanbrengen op ponton waarbinnen de kraan kan bewegen.
• Gebruik indien mogelijk accugereedschap.

Arbocatalogus:

• Arbocatalogus agrarische en groene sector – werken op of aan het water
• Arbocatalogus waterbouw

GMB:

• Checklist en beoordelingsopstelling - Werken op pontons

WERKEN OP EN LANGS DE OPENBARE WEG

Werken op en langs de openbare weg.

RISICO'S:

• Aanrijdgevaar.
• Omgeving ondervindt hinder.

MAATREGELEN:

• Zorg ervoor dat er een verkeersplan aanwezig is.
• Laat de verkeersvoorzieningen plaatsen conform CROW 96a/ 96b door een gerenommeerd bedrijf (zodat de oplossing voldoet aan de eisen).
• Laat de verkeersvoorziening periodiek controleren door een gerenommeerd bedrijf.
• Zet altijd een tijdelijke afzetting neer.
• Zet tijdelijke afzetting ook op stoepen en trottoirs.
• Zorgen voor goede, schone en reflecterende/ fluoriserende kleding.
• Zet je auto zo neer dat deze je beschermt.
• Zet het stuur zodanig dat bij een botsing de auto van je afdraait en niet de weg opdraait.
• Let goed op jezelf en collega's.
• Let ook op de andere verkeersdeelnemers.

Arbocatalogus:

• Arbocatalogus agrarische en groene sector – Veilig werken langs de weg

Overig:

• Arbo informatieblad – Werken langs de weg

WERKEN ACHTER EEN (TIJDELIJKE) AFSLUITER

Onderhouds-/renovatiewerkzaamheden aan bestaande buisstelsels waarbij mogelijk (afval)water vrij kan komen (wordt tevens beschouwd als werken in een besloten ruimte) en/of waarbij een (tijdelijke) afsluiter wordt geplaatst.

RISICO'S:

• Bezwijken afsluiter door mechanisch falen.
• Bezwijken afsluiter door te hoge waterdruk.
• Lichamelijk letsel door bezwijken afsluiter.
• Verdrinking.

MAATREGELEN:

• Voer de LOTOTO procedure uit conform Beleid LOTOTO.
• Omgeving schoonmaken voor werkzaamheden.
• Als het (afval)water afgeblokt moet worden, breng dan (gestempelde) afsluiters bovenstrooms aan. Plaats indien nodig aanvullende voorzieningen zoals een pomp.
• De afsluiters moeten geschikt zijn voor de te verwachten omstandigheden. De afsluiter moet tenminste bestand zijn tegen een waterdruk gelijk aan het statische hoogteverschil tussen de betreffende rioolleiding en het maaiveld ter plaatse.
• Balafsluiters mogen bij betreding van het riool/ besloten ruimten niet worden toegepast.
• Rioolschotten moeten van een deugdelijke afstempeling worden voorzien. Bij stempelen moet altijd rekening gehouden worden met een veilige vluchtweg van de betreder.

Arbocatalogus:

• Arbocatalogus afvalbranche – voorschrift veilig werken bij rioleringsbeheer

WERKEN MET (GEVAARLIJKE) STOF

Werkzaamheden waarbij (gevaarlijke) stof kan vrijkomen of het werken in een ruimte of gebied waar stof (houtstof, kwartsstof etc.) aanwezig is of kan zijn.

RISICO'S:

• Blootstelling aan kankerverwekkende elementen.
• Houtstof (o.a. bij schuren, zagen, schaven en frezen).
• Kwartsstof (o.a. bij zagen sleuf, slijpen, hakken, boren en vegen).
• Stof in de keetunits (als gevolg van grond wat onder de schoenen zit en opdroogt).
• Stof op het buitenterrein door droogte, op- en overslag van bulkgoederen, transportbewegingen, verwerken/ bewerken en wind.

MAATREGELEN:

• Laat waar mogelijk materialen op maat aanleveren waardoor zagen niet meer noodzakelijk is.
• Kies materialen die geen of minder kwarts bevatten.
• Pas een bewerkingsmethode toe waarbij zo min mogelijk stof vrijkomt (b.v. blokken knippen in plaats van zagen).
• Gebruik een zaagmachine en handgereedschap voorzien van afzuiging (met voldoende capaciteit) en schakel deze gelijktijdig in.
• Voer werkzaamheden indien mogelijk uit in de buitenomgeving.
• Controleer stofzakken regelmatig en wissel deze om indien nodig.
• Veeg stof nooit weg met een bezem maar gebruik een stofzuiger.
• Zorg voor voldoende ventilatie en een schone werkvloer.
• Werk zoveel mogelijk boven de wind.
• Controleer periodiek de staat en onderhoud van afzuiging, watertoevoer en adembescherming (LMRA).
• Bij droog weer regelmatig bevochtigen van de bouwplaats (wegen, bulkopslag etc.).
• Opslag van bulkgoederen afdekken of indien mogelijk overkapt opslaan.
• Snelheid beperken op de bouwplaats om opstuiven van stof te beperken.
• Beperk de storthoogte.
• Werk altijd conform de informatie zoals vermeld op de werkinstructiekaart of het veiligheidsinformatieblad van de gevaarlijke stof.

Wet:

• Zandstraalverbod (Artikel 4.61. Arbobesluit)

Arbocatalogus:

• Arbocatalogus bouw en infra - Kankerverwekkende stoffen (onder andere kwartsstof, houtstof en asbest)

Overig:

• Toolbox stofvrij werken
• Toolbox fijnstof, gassen en dampen

CHROOM-6 EN LOOD IN VERF EN COATINGS

Door de sterke corrosiewerende eigenschappen zijn Chroom-6 en lood in het verleden gebruikt voor de conservering van metalen, betonnen en houten bouwmaterialen. Voorbeelden hiervan zijn bruggen, kunstwerken, hekwerken, leidingdelen en dakconstructies. Bij blootstelling kan dit op termijn leiden tot ernstige gezondheidsschade.

RISICO'S:

• Blootstelling door bewerken van de coating (slijpen, schuren, zagen enz.).
• Allergische reacties door blootstelling aan de huid.
• Vergiftiging door opname via de mond (inslikken).
• Kankerverwekkend na inhalatie (inademing).

MAATREGELEN:

• Werk op basis van de maatregelenmatrix uit het beheersregime Chroom-6 van RWS, RVB en ProRail ( 'maatregelenmatrix Chroom-6' in MZS).
• Toets bij de opdrachtgever of er onderzoek is gedaan naar de aanwezigheid van Chroom-6.
• Bij twijfel over de aanwezigheid van Chroom 6 een zelftest of labonderzoek laten uitvoeren.
• Gebruik emissiearme technieken.
• Wanneer adembescherming noodzakelijk is conform de maatregelenmatrix, dient altijd voor de airstream helm te worden gekozen.
• Wanneer conform de maatregelenmatrix bij kleding meerdere mogelijkheden zijn aangekruist dient altijd de wegwerpoverall te worden gekozen.

Wet:

• Zandstraalverbod (Artikel 4.61. Arbobesluit)

Overig:

• Abomafoon 8.16 chroom-6
• Beheersregime chroom-6
• Arboportaal – chroom-6
• Kiwa – whitepaper chroom-6