Tijdens deze toolbox besteden we aandacht aan het toepassen van de arbeidshygiënische strategie, zoals die wordt gevolgd door GMB Leidingtechnieken.

De arbeidshygiënische strategie is een plan van aanpak voor het verminderen van risico’s op de werkplek. Het volgen van deze strategie is een wettelijk verplichting, vastgelegd in de Arbowet. De strategie beschrijft, hoe werkgevers een hiërarchische reeks maatregelen moeten nemen om de gezondheid en veiligheid van werknemers te beschermen; van bronmaatregelen tot persoonlijke beschermingsmiddelen.

De arbeidshygiënische strategie bestaat uit vier opeenvolgende stappen:

1. Bronmaatregelen
2. Collectieve maatregelen
3. Individuele maatregelen
4. Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM-s)

Risico's voor de veiligheid en gezondheid van werknemers moeten dus in eerste instantie bij de bron worden weggenomen. Wanneer bronmaatregelen niet mogelijk zijn, moeten collectieve maatregelen getroffen worden. Pas wanneer bronmaatregelen en collectieve maatregelen niet mogelijk zijn, mogen individuele maatregelen genomen worden. Als die ook onvoldoende zijn gebleken, kunnen persoonlijke beschermingsmiddelen worden ingezet. Een combinatie van de verschillende niveaus voor maatregelen is mogelijk en vaak ook noodzakelijk om risico's voldoende te beheersen!

In de project-RI&E, de Taak Risico Analyse (TRA) en/of het VGM-plan moet worden aangetoond, dat de arbeidshygiënische strategie is toegepast. N.B. Leg daarom altijd schriftelijk vast, welke afwegingen zijn gemaakt voor het nemen van maatregelen!

Wanneer PBM-s worden toegepast, moet aantoonbaar worden gemaakt dat voorgaande maatregelen (bronmaatregelen, collectieve en individuele maatregelen) niet mogelijk zijn of dat daarmee de risico's onvoldoende weggenomen kunnen worden!

De vier te nemen stappen van de arbeidshygiënische strategie zijn:

1. Bronmaatregelen

Bronaanpak is de beste en meest effectieve maatregel. Hierbij wordt het gevaar volledig weggenomen.
Voorbeelden van bronmaatregelen zijn:

• Gebruik van relining-technieken (zoals kousrenovatie) in plaats van open ontgraving, waardoor directe blootstelling aan bijvoorbeeld verontreinigde grond of instortingsgevaar wordt vermeden.
• Vervangen van oplosmiddelhoudende harsen door minder vluchtige of watergedragen alternatieven.

2. Collectieve maatregelen

Als het nemen van bronmaatregelen geen mogelijkheid is, moeten collectieve maatregelen genomen worden. Dit zijn maatregelen, die meerdere mensen tegelijk beschermen.
Voorbeelden van collectieve maatregelen zijn:

• Rioolreiniging voorafgaand aan de werkzaamheden.
• Mechanische ventilatie in het riool om ophoping van gevaarlijke gassen, zoals H2S of methaan, te voorkomen.
• Afzetten van werkgebieden met hekken en waarschuwingsborden om derden te beschermen tegen valgevaar of besmetting.

3. Individuele maatregelen

Wanneer collectieve maatregelen niet mogelijk zijn of niet voldoende bescherming bieden, moeten organisatorische maatregelen getroffen worden, zodat individuele personen beschermd worden.
Voorbeelden van individuele maatregelen zijn:

• Werkroosters aanpassen, zodat medewerkers niet te lang achter elkaar in besloten ruimten werken.
• Instructies en trainingen geven over veilig betreden van besloten ruimten en het herkennen van symptomen van gasvergiftiging.
• Toetreding tot het riool alleen na gasmeting en vrijgave door bevoegde collega.

4. Persoonlijke beschermingsmiddelen

Als bronmaatregelen, collectieve en individuele maatregelen geen of onvoldoende effect hebben, moeten persoonlijke beschermingsmiddelen verstrekt en gedragen worden.
Voorbeelden van persoonlijke beschermingsmiddelen zijn:

• Gebruik van ademhalingsbescherming (bijv. volgelaatsmasker met gasfilter of perslucht) bij onvoldoende ventilatie.
• Draagbare gasdetectiemeter op het lichaam van de werknemer.
• Waterdichte en beschermende kleding, handschoenen en veiligheidslaarzen tegen biologische agentia.​​​​​​​

Bronaanpak neemt het risico volledig weg, PBM-s beschermen slechts gedeeltelijk en tijdelijk. Hogere stappen (bronmaatregelen, collectieve en individuele maatregelen) beschermen langer en effectiever.

Ga met elkaar in gesprek over het volgende:

1. Herken je situaties op jouw werkplek, waar bronmaatregelen mogelijk zijn?
2. Worden PBM-s wel eens als eerste maatregel ingezet, zonder dat eerst gekeken wordt naar bronmaatregelen, collectieve en/of individuele maatregelen?
3. Hoe kunnen we de arbeidshygiënische strategie beter toepassen binnen GMB?

De arbeidshyginische strategie is de basis van gezond en veilig werken. Hoe hoger de maatregel in de strategie, hoe beter. Samen zorgen we ervoor, dat risico’s zoveel mogelijk worden aangepakt bij de bron en dat PBM-s écht de laatste redmiddelen zijn. Samen zorgen we ook voor ieders veiligheid, dus zie jij een onveilige situatie, iemand onveilig handelen of wordt de strategie niet voldoende toegepast, maak een melding in de Zó! Veilig-app (via de tegel 'Melden'). "We werken veilig of we werken niet!"

Heb je hulp of ondersteuning nodig bij het toepassen van de arbeidshygiënische strategie of heb je vragen naar aanleiding van andere toolboxen? Neem gerust contact op met de collega's van team Veiligheid!