Wat is LOTOTO?
Lock Out - Tag Out - Try Out (LOTOTO) beschermt een werknemer door te voorkomen dat anderen apparatuur of de machine inschakelen tijdens bijvoorbeeld onderhoudswerkzaamheden of het oplossen van storingen. Tevens biedt het bescherming tegen het vrijkomen van (rest)energie in de apparatuur of de machine.
LOTOTO is er niet alleen voor elektrotechnische werkzaamheden, maar ook voor werktuigbouwkundige werkzaamheden.
Hoe werkt LOTOTO?
Vergrendel de werkschakelaar of afsluiter met je eigen persoonlijke hangslot (Lock Out), zodat je de controle hebt over de energiebron. Daarnaast plaats je een label aan het slot (Tag Out) om anderen te waarschuwen wie verantwoordelijk is voor het betreffende hangslot en wat de reden van veiligstellen is. Doordat het hangslot persoonlijk is kan niemand anders het hangslot van een ander verwijderen. Zo kan niemand de machine of installatie inschakelen als er nog iemand aan de machine of installatie aan het werk is.
Voordat je aan het werk gaat test je of je de machine of installatie kan inschakelen (Try Out). Dit mag uiteraard niet het geval zijn!
Medewerkers die onderhoud of reparaties uitvoeren aan machines of aan/in elektrotechnische of werktuigbouwkundige installaties doen risicovol werk.
De medewerkers die onderhoud of reparaties uitvoeren kunnen bijvoorbeeld in aanraking komen met:
- Bewegende delen;
- Spanning voerende delen;
- Of een gevaarlijke stof.
Gevaarlijke energiebronnen
- Mechanisch: bewegende delen (bijvoorbeeld: lopende band, tandwielen, roerwerk) of materialen (bijvoorbeeld: wegschietende deeltjes, stromend product)
- Elektrisch (bijvoorbeeld: elektrische spanning, statische elektriciteit
- Zwaartekracht (bijvoorbeeld: bedolven worden onder product)
- Thermisch: blootstelling aan hoge of lage temperaturen (bijvoorbeeld: door straling, chemische reacties, stoom, elektrische weerstand)
- Vloeistoffen en gassen onder druk (bijvoorbeeld: in hydraulische systemen, pneumatische systemen, gastanks, drukvaten, stoomleidingen)
- Chemisch: blootstelling aan gevaarlijke stoffen
- Straling: blootstelling aan ioniserende straling, niet-ioniserende straling, elektromagnetische velden
- Biologisch: blootstelling aan bacteriën, schimmels en virussen
Volg de onderstaande stappen van de LOTOTO procedure voor het veilig veiligstellen en het daarna weer in bedrijf stellen van de machine of installatie.
Machine of installatie veiligstellen
| Stap | Toelichting |
| 1 | Toestemming Vraag, bij voorkeur via een werkvergunning, aan de verantwoordelijke van de machine of installatie toestemming voor het veiligstellen van de installatie. |
| 2 | Uitschakelen en scheiden Na het volledig uitschakelen van de machine (conform bedieningshandleiding/instructie) moet de machine of installatie van alle voedingsbronnen worden gescheiden. |
| 3 | Beveiligen tegen opnieuw inschakelen Breng een slot of dummy aan op iedere schakelaar en/of afsluiter. Bevestig het 'niet schakelen' label (tag) met naam, telefoonnummer, afdeling en datum aan het slot of de dummy. Geef ook de reden van afsluiten aan op het label. |
| 4 | Controleer spanningsloosheid/drukloosheid/leeg leidingwerk/tempereatuur
|
| 5 | Aarden en kortsluiten Breng bij E-installaties (>400V) voorzieningen aan tegen aarding en/of kortsluiting als extra beveiliging tegen spanningsvoering. |
| 6 | Actieve delen afschermen Naastgelegen actieve/geleidende delen welke bij het werk onder spanning (kunnen) komen, afschermen met isolerend doek of afzettingen. |
| 7 | Testen Test indien van toepassing of de installatie daadwerkelijk is veiliggesteld door een bedieningshandeling uit te voeren. |
Machine of installatie weer inschakelen (in bedrijf nemen)
| Stap | Toelichting |
| 1 | Controleer Controleer of de werkzaamheden gereed zijn. Controleer of medewerkers ingelicht zijn en of gereedschappen en materialen uit de machine of installatie verwijderd zijn. |
| 2 | Toestemming Vraag aan de machine-/installatieverantwoordelijke toestemming voor het inschakelen van de machine of installatie. |
| 3 | Verwijderen beveiliging Verwijder alle eventuele aarding- en kortsluitvoorzieningen. Verwijder daarna alle sloten en dummy's. Verwijder ook het 'niet schakelen' label. |
| 4 | Controleren Voer een inbedrijfstellinginspectie uit, conform de voorschriften van de betreffende machine of installatie. |
| 5 | Inschakelen Schakel de machine of installatie in volgens de daarvoor geldende procedure. |
| 6 | Toestemming Geef aan de machine-/installatieverantwoordelijke (en overige operators) het teken dat de machine of installatie weer gereed is voor gebruik. |
Hieronder staan diverse voorbeelden van LOTOTO items welke gebruikt kunnen worden bij het uitvoeren van LOTOTO.
Ga met elkaar in gesprek over het volgende:
Ik heb de juiste LOTOTO spullen zodat ik veilig mijn werk kan doen
Ik voer de LOTOTO altijd uit voordat ik aan het werk ga
Ik controleer na iedere pauze/onderbreking, vóór dat ik aan het werk ga, of de elektrische- of werktuigbouwkundige installatie nog steeds veilig is gesteld en voorzien van LOTOTO
Kijk eens naar onderstaande, Engelse, toelichting over LOTOTO: