Tijdens deze toolbox besteden we aandacht aan 'het elkaar aanspreken' en 'het gesprek aangaan'. Twee onderwerpen waar de mens van nature moeite mee heeft. De mens probeert zich altijd in te leven in de situatie en gevoelens van anderen, waardoor zij het lastig -veelal ongemakkelijk- vindt om anderen aan te spreken op hun handelen, gedrag en verantwoordelijkheden.

‘Elkaar aanspreken’ en ‘het gesprek aangaan’ lijken in eerste instantie een ietwat negatieve lading te hebben, maar dat is absoluut niet zo! Collega’s aanspreken doe je juist, omdat je je zorgen maakt over hun veiligheid, de veiligheid van anderen en (werk)omgeving. Je wilt immers, dat iedereen na gedane arbeid weer veilig en gezond thuis komt.

Het is én blijft essentieel om op elkaar te letten, omdat -ondanks de vele technische en organisatorische maatregelen die genomen worden- nog steeds dagelijks incidenten en ongevallen plaatsvinden. Door elkaar op een respectvolle en constructieve manier aan te spreken, ontstaat een positieve verandering met betrekking tot de veiligheid op de werkvloer en wordt een cultuur gecreëerd, waarin iedereen verantwoordelijk is voor de eigen veiligheid en die van anderen.

"Ik spreek collega’s aan op onveilig handelen en onveilig gedrag en ga het gesprek aan.”

"Ik waardeer het, als ik zelf word aangesproken op onveilig handelen en onveilig gedrag en met mij het gesprek wordt aangegaan." 

Maar wanneer en hoe spreek je je collega’s aan? Doe je dat alleen als er iets mis gaat of dreigt mis te gaan of doe je dat ook als juist iets goed gaat? Vooral dat laatste is belangrijk, omdat we met het delen van successen en het melden van veiligheidsverbeteringen van elkaar kunnen leren! En wie weet, verdien je (met jouw team) er een ‘Veiligheidspluim’ mee.

Maak van het onveilig handelen en/of het onveilige gedrag altijd een melding. Maar doe dit pas, nadat er met de betreffende collega('s) over gesproken is. Maak overigens ook altijd een melding van veilig handelen en/of gedrag. Een compliment krijgen is nooit weg en zo'n positieve actie draagt bij aan een veiligere werkomgeving voor iedereen. Melden gaat via de Zó Veilig-app (tegel ‘Melden’)!

N.B. Zie het melden niet als je collega('s) verlinken, maar juist om ervan en met elkaar te leren! Maak dan ook nooit een melding 'achter iemands rug om'!

Samen kunnen we een veilige werkomgeving creëren en behouden en tevens ons veiligheidsbewustzijn vergroten. Door elkaar aan te spreken, …

• voorkomen we ongelukken en incidenten: door elkaar tijdig te corrigeren, kunnen we gevaarlijke situaties en (blijvend) letsel voorkomen.
• vergroten we het veiligheidsbewustzijn: door open te praten over veiligheid leren we van elkaar, is iedereen zich bewuster van de risico's en versterken we de veiligheidscultuur.
• dragen we bij aan een positieve werksfeer: respectvol aanspreken zorgt voor een veilige en prettige werkomgeving en heeft een positieve invloed op de samenwerking en onderlinge band binnen het team.

Aanspreken is geen verwijt maken, maar samen werken aan een veilige werkomgeving en een groter veiligheidsbewustzijn. Houd hierbij rekening met de volgende richtlijnen:

• Wees respectvol: zie aanspreken als een manier om elkaar te helpen, niet om kritiek te geven.
• Beschrijf wat je ziet: blijf bij de feiten en vermijd aannames.
• Toon begrip: ga ervan uit, dat niemand bewust onveilig handelt.
• Geef een alternatief: bespreek hoe het veiliger kan.
• Maak duidelijke afspraken: zorg dat er concrete actie wordt ondernomen om het werk veiliger te maken.

Een effectieve manier om collega’s aan te spreken op onveilig handelen of onveilig gedrag, is de ‘Ik zie/hoor, Ik vind/voel, Jij…’-methode. Deze methode bestaat uit de volgende opbouw:

• Ik zie/Ik hoor… : beschrijf de feiten (bijvoorbeeld: “Ik zie, dat je zonder helm terwijl gehesen wordt.”)
• Ik vind/Ik voel… : geef aan waarom dit een risico vormt (bijvoorbeeld: “Ik maak me zorgen over je veiligheid, omdat er kans is op vallende objecten.”)
• Jij… : maak een duidelijke afspraak of stel een veilige oplossing voor (bijvoorbeeld: “Wil je alsjeblieft je helm direct opzetten?”)

Het betrekken van je leidinggevende bij het aanspreken van collega(’s) kan helpen om de situatie objectief te beoordelen en een passende oplossing te vinden. Je leidinggevende kan je helpen om de situatie op te lossen en kan ook helpen te voorkomen, dat een situatie onnodig escaleert. Daarnaast kan je leidinggevende jou steunen in het aanspreken van je collega(’s) en kan hij/zij je ook helpen om de situatie te begrijpen. Je kunt diverse keuzes maken, hoe een leidinggevende jou kan helpen.

• Informeren: laat je leidinggevende weten, dat je van plan bent een collega aan te spreken. Dit kan je helpen bij het verkrijgen van ondersteuning en advies en kan ook voorkomen, dat je leidinggevende door je collega zelf wordt geïnformeerd over de situatie.
• Samen spreken: je leidinggevende kan je helpen om het gesprek te voeren. Dit kan fijn zijn als je een moeilijke situatie hebt of als je denkt, dat je collega de situatie mogelijk verkeerd interpreteert.
• Advies vragen: je leidinggevende kan je advies geven over hoe je het gesprek kunt voeren en welke stappen je kunt ondernemen. Dit kan je helpen om te voorkomen, dat je de situatie onnodig laat escaleren of dat je collega zich misverstaan voelt.
• Objectief beoordelen: door je leidinggevende te betrekken bij het gesprek, kan er een objectievere beoordeling van de situatie plaatsvinden. Dit kan helpen om te voorkomen, dat er onnodige gevoelens van onrecht zijn en kan ook helpen om tot een passende oplossing te komen.​​​​​​​

• Voordat je het gesprek voert: plan een apart gesprek met je leidinggevende om de situatie te bespreken en je plannen te bespreken.
• Tijdens het gesprek: je kunt je leidinggevende betrekken door te vragen om aanwezig te zijn bij het gesprek of door te vragen om advies te geven.
• Na het gesprek: informeer je leidinggevende over de uitkomst van het gesprek en over eventuele vervolgstappen.

Het kan ook voorkomen, dat een gesprek niet goed of fijn verloopt. Wat doe je dan in zo’n geval?

Vraag aan je collega(‘s), waarom hij/zij zo reageert (reageren). Wellicht zit er een vorm van emotie dwars, die eerst besproken moet worden, voordat jullie tot de werkelijke inhoud kunnen komen en met elkaar tot een oplossing kunnen komen.​​​​​​​ Betrek hierbij gerust de leidinggevende.

En onthoud goed, dat het de eerste paar keren moeilijk zullen zijn en zeer onwennig aan zullen voelen! Oefening baart kunst….

• Kies het juiste moment: spreek je collega(‘s) bij voorkeur direct aan, maar zorg dat het op een rustig moment en in een rustige setting gebeurt.
• Stel vragen: stel vragen om je collega(‘s) zelf tot inzicht te laten komen in plaats van direct te zeggen, dat iets verkeerd is
• Wees een voorbeeld: werk zelf altijd volgens de veiligheidsregels en toon voorbeeldgedrag. Collega’s aanspreken werkt beter, als je zelf altijd het goede voorbeeld geeft.
• Wees positief: benoem ook goed gedrag! Dit motiveert collega’s om veilig te blijven handelen en zich veilig te blijven gedragen.

Ga met elkaar in gesprek over het volgende:

1. Ik spreek een collega aan, als hij/zij onveilig handelt of onveilig gedrag vertoont.
2. Ik waardeer het, dat collega's mij aanspreken op onveilig handelen en onveilig gedrag.
3. Ik geef wel eens een compliment aan een collega bij veilig handelen en veilig gedrag.

Samen zorgen we voor elkaars veiligheid, dus zie jij een collega onveilig handelen of onveilig gedrag vertonen, spreek hem/haar aan, ga het gesprek aan en maak een melding in de Zó Veilig-app (via de tegel 'Melden'). "We werken veilig of we werken niet!" ​​​​​​​

Heb je hulp of ondersteuning nodig bij het toepassen van ‘elkaar aanspreken’ en/of ‘het gesprek aangaan’ of heb je vragen naar aanleiding van andere toolboxen? Neem gerust contact op met de collega's van de afdeling KVMC!

Bekijk ook de toolbox: Veiligheidsbewustzijn GMB Leidingtechnieken